Choroby układu sercowo-naczyniowego (ang. Cardiovascular Disease, CVD), stanowią główną przyczynę zgonów, w tym zgonów przedwczesnych oraz niepełnosprawności w Polsce i na świecie. Obejmują one choroby naczyń serca, mózgu oraz naczyń obwodowych, powodowane najczęściej miażdżycą naczyń krwionośnych. Głównymi czynnikami CVD są nieprawidłowa dieta, otyłość i brak aktywności fizycznej. Skutecznie prowadzona profilaktyka CVD może, zdaniem niektórych specjalistów, przyczynić się do zmniejszenia zachorowalności aż w 80%.
W strategii terapii CVD, jako pierwszą metodę leczenia, zaleca się zmiany w stylu życia obejmujące zbilansowaną dietę, zwiększenie aktywności fizycznej i zaprzestanie palenia. Niefarmakologiczne metody leczenia CVD są bezpieczną, ale jednocześnie niedocenianą metodą leczenia. Ponadto, ze względu na konieczność zaangażowania pacjentów w przestrzeganie zaleceń dietetycznych, uznawane za mało efektywne. Tymczasem wydaje się, że trudności w realizacji zaleceń dotyczących stylu życia wynikają z braku rozwiązań systemowych w leczeniu pacjentów kardiologicznych i braku zespołu terapeutycznego, dedykowanego leczeniu tej grupy pacjentów. Leczenie niefarmakologiczne może wpłynąć nie tylko na lepszą kontrolę wartości ciśnienia, ale poprawić przede wszystkim parametry metaboliczne. W planowaniu dietoterapii coraz częściej podkreśla się konieczność uwzględnienia czynników etnicznych, socjoekonomicznych oraz kulturowych. Istnieje zatem pilna potrzeba podjęcia działań ukierunkowanych na tworzenie zespołów terapeutycznych w leczeniu pacjentów kardiologicznych, w skład których, obok innych specjalistów medycznych, wchodziłby także dietetyk. Proponujemy interdyscyplinarne podejście do leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego, skoncentrowane wokół pacjenta, w którym dietetyk odpowiedzialny jest za planowanie i monitorowanie leczenia dietetycznego.
W imieniu Zespołu
dr inż. Danuta Gajewska
Prezes Polskiego Towarzystwa Dietetyki
Standardy postępowania dietetycznego w kardiologii - stanowisko PTD 2016
S. 1. Wszystkie osoby z grupy ryzyka oraz pacjenci ze zdiagnozowanymi chorobami układu sercowo-naczyniowego powinni być objęci poradnictwem żywieniowo-dietetycznym.
S. 2. Wyliczona indywidualnie wartość energetyczna diety powinna zapewnić uzyskanie /utrzymanie masy ciała w przedziale BMI 20 – 25 kg/m2.
S. 3. W profilaktyce i leczeniu CVD zaleca się dietę z kontrolowaną zawartością kwasów tłuszczowych.
S. 4. Zawartość białka w diecie powinna być oszacowana indywidualnie w zależności od stanu zdrowia pacjenta. Korzystne może być zwiększenie udziału białka ze źródeł roślinnych.
S. 5. Udział węglowodanów w diecie powinien być proporcjonalny względem pozostałych makroskładników. Korzystne jest ograniczenie podaży węglowodanów łatwoprzyswajalnych,
w tym głównie fruktozy i sacharozy.
S. 6. Dzienna podaż błonnika pokarmowego powinna wynosić co najmniej 14 g na 1000 kcal diety.
S. 7. Podaż witamin w diecie powinna być oszacowana indywidualnie w zależności od stanu odżywienia pacjenta. Źródłem witamin w diecie pacjentów kardiologicznych powinny być produkty spożywcze.
S. 8. Podaż składników mineralnych w diecie powinna być oszacowana indywidualnie, w zależności od stanu odżywienia pacjenta i stosowanej farmakoterapii. Głównym źródłem składników mineralnych w diecie pacjentów kardiologicznych powinny być produkty spożywcze.
S. 9. Podaż płynów w diecie powinna być oszacowana indywidualnie w zależności od stanu zdrowia pacjenta i aktywności fizycznej. Głównym źródłem płynów w diecie pacjentów kardiologicznych powinna być woda o niskiej zawartości sodu.
S. 10. Spożycie około 2 g steroli/stanoli roślinnych na dobę powoduje obniżenie stężenia cholesterolu ogółem oraz frakcji LDL o 7-10%.
S. 11. Wszystkim pacjentom kardiologicznym zaleca się dzienną podaż soli poniżej 5 g. Dodatkowe ograniczenie podaży sodu należy rozważyć u osób sodowrażliwych.
S. 12. W profilaktyce chorób CVD zaleca się spożywanie dwóch porcji ryb tygodniowo (140 g każda), z których przynajmniej jedna porcja to ryba tłusta.
S. 13. Pacjentów kardiologicznych należy zachęcać do ograniczania spożycia napojów zawierających alkohol.
S. 14. Zaleca się by orzechy (niesolone) w ilości ok. 30 g stanowiły stały element diety kardioprotekcyjnej.
S. 15. Dieta z ograniczeniem nasyconych kwasów tłuszczowych, zawierająca co najmniej 25 g/dzień białka sojowego, może zmniejszyć ryzyko chorób serca.
S. 16. Podaż kofeiny w diecie pacjentów kardiologicznych (ze wszystkich źródeł) powinna być uzależniona od indywidualnej wrażliwości na ten składnik.
S. 17. Włączenie do codziennej diety 1-2 ząbków czosnku może sprzyjać zmniejszeniu ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.
S. 18. Wszystkim pacjentom kardiologicznym należy zalecać prawidłowo zbilansowaną dietę. Diety o udokumentowanej skuteczności to dieta DASH, dieta śródziemnomorska, dieta Portfolio.
S. 19. Dieta oparta o produkty z niskim indeksem glikemicznym może być istotnym elementem dietoprofilaktyki i dietoterapii u pacjentów kardiologicznych z nadwagą i otyłością, aterogenną dyslipidemią i insulinoopornością.
S. 20. Suplementacja diety preparatami witaminowo-mineralnymi wskazana jest wyłącznie u pacjentów ze stwierdzonymi niedoborami (z różnych przyczyn). Wyjątek stanowi witamina D.
S. 21. Stosowanie farmakoterapii nie zwalnia pacjentów kardiologicznych z przestrzegania zaleceń dietetycznych.
S. 22. Leczenie dietetyczne otyłych pacjentów kardiologicznych należy prowadzić zgodnie ze standardami leczenia dietetycznego PTD z 2015 roku.
Pełną wersję Standardów pobierz tutaj: POBIERZ
Źródło: Gajewska D, Pałkowska-Goździk E, Lange E, Niegowska J, Paśko P, Kościołek A, Fibich K, Gudej S. Standardy postępowania dietetycznego w kardiologii u osób dorosłych. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki 2016. Dietetyka 2016 vol.9, Wyd. Spec.
