Polskie Towarzystwo Dietetyki zapoczątkowało publikację standardów leczenia dietetycznego różnych schorzeń, jako odpowiedź na liczne prośby płynące ze środowiska dietetyków, wskazujące na brak tego rodzaju materiałów.
W 2015 roku wydajemy standardy dotyczące leczenia dietetycznego otyłości prostej u osób dorosłych. Otyłość jest chorobą o złożonej etiologii, a wśród czynników przyczyniających się do rozwoju tego schorzenia, obok predyspozycji genetycznych, za najważniejsze uznaje się czynniki środowiskowe oraz behawioralne. Zapobieganie i leczenie otyłości stało się priorytetem działania wielu instytucji na całym świecie i jednocześnie największym wyzwaniem XXI wieku. Dietetycy należą do grupy zawodowej, która w znaczący sposób może przyczynić się do zahamowania epidemii otyłości w różnych grupach populacyjnych.
Prezentowane standardy zostały opracowane na podstawie krytycznej analizy najnowszych danych wynikających z medycyny opartej na dowodach (evidence-based medicine) oraz praktyki dietetycznej (evidence-based dietetics practice).
Proponujemy interdyscyplinarne podejście do leczenia otyłości, skoncentrowane wokół pacjenta, w którym dietetyk odpowiedzialny jest za planowanie i monitorowanie leczenia dietetycznego. Zaproponowany algorytm leczenia dietetycznego pozwala na wybór odpowiedniej strategii leczenia. Nie daje jednak gotowego rozwiązania odpowiadającego potrzebom i oczekiwaniom pacjenta. Istotnym elementem powodzenia dietoterapii jest ustalenie zindywidualizowanego postępowania, opartego na kompetencjach i doświadczeniu zawodowym dietetyka oraz komunikacji z pacjentem.
Należy podkreślić, iż nie ma jednej, optymalnej dla wszystkich dorosłych z nadwagą lub otyłością diety, prowadzącej do skutecznej redukcji masy ciała. W każdym przypadku decyzję należy podejmować wspólnie z pacjentem, mając na uwadze jego dobro i bezpieczeństwo oraz Kodeks Etyki Zawodowej.
W imieniu Zespołu
dr inż. Danuta Gajewska
Prezes Polskiego Towarzystwa Dietetyki
Standardy leczenia dietetycznego otyłości prostej u osób dorosłych - Stanowisko PTD 2015
S. 1. Wszystkie osoby dorosłe z rozpoznaną nadmierną masą ciała powinny być objęte leczeniem dostosowanym do indywidualnych potrzeb pacjenta. Pacjenci ze wskaźnikiem masy ciała BMI w przedziale 25-30 kg/m2 (bez dodatkowych czynników ryzyka) mogą być skutecznie i bezpiecznie leczeni terapią behawioralną.
S. 2. U wszystkich osób dorosłych z rozpoznaną otyłością I, II lub III stopnia i dodatkowymi czynnikami ryzyka, strategie leczenia otyłości powinien opracować zespół terapeutyczny.
S. 3. U wszystkich dorosłych pacjentów powinna być dokonana ocena prawidłowości masy ciała na podstawie klasyfikacji BMI oraz obwodu pasa. Dane antropometryczne niezbędne do rozpoznania nadmiernej masy ciała powinny pochodzić z pomiarów wykonanych według standardowych procedur.
S. 4. Do pomiaru składu ciała pacjenta należy stosować metodę impedancji bioelektrycznej (BIA, Bioelectrical Impedance Analysis). Zaleca się stosowanie aparatów z systemem cztero-lub ośmioelektrodowym.
S. 5. U wszystkich pacjentów z nadmierną masą ciała należy przeprowadzić szczegółowy wywiad obejmujący (ale nie ograniczony wyłącznie do) informacje dotyczące czynników socjo-demograficznych, stanu zdrowia, historii żywienia i aktywności fizycznej.
S. 6. Przed rozpoczęciem leczenia dietetycznego nadwagi/otyłości, dietetyk (lub inny członek zespołu terapeutycznego) powinien dokonać oceny gotowości pacjenta do wprowadzenia zmian dotyczących stylu życia.
S. 7. U osób dorosłych z nadmierną masą ciała należy ustalić indywidualne i realistyczne cele leczenia.
S. 8. Jako złoty standard przy ustaleniu indywidualnego zapotrzebowania na energię osób dorosłych z nadmierną masą ciała, powinien być stosowny pomiar spoczynkowej przemiany materii (Resting Metabolic Rate, RMR) metodą kalorymetrii pośredniej.
S. 9. Empiryczne wyliczenie spoczynkowej przemiany materii u osób dorosłych z nadmierną masą ciała powinno być dokonane na podstawie wzoru Mifflina-St. Jeora.
S. 10. W leczeniu dietetycznym otyłości, osobom dorosłym należy rekomendować diety o obniżonej kaloryczności w odniesieniu do indywidualnie ustalonego zapotrzebowania. Dzienny deficyt kaloryczny powinien wynosić od 500 do 800 kcal.
S. 11. U osób, u których nie udaje się uzyskać redukcji masy ciała za pomocą terapii behawioralnej należy rozważyć zastosowanie leczenia farmakologicznego, a w szczególnych przypadkach leczenia chirurgicznego. Jednak nawet wtedy niezbędne jest odpowiednie postępowanie dietetyczne i dostosowana do możliwości pacjenta aktywność fizyczna.
S. 12. Osobom z nadmierną masą ciała dietetyk może zalecać diety niskoenergetyczne o różnych proporcjach makroskładników pokarmowych, dostosowane do indywidualnych potrzeb i preferencji pacjenta.
S. 13. Dieta redukcyjna powinna pokrywać zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminy zgodnie z obowiązującymi normami żywieniowymi.
S. 14. Większość osób dorosłych z nadmierną masą ciała nie wymaga suplementacji diety redukcyjnej witaminami i składnikami mineralnymi. Wyjątek stanowi witamina D.
S. 15. Stosowanie suplementów diety wspomagających redukcję masy ciała u osób dorosłych z nadmierną masą ciała nie jest rutynowo zalecane.
S. 16. W uzasadnionych przypadkach dietetyk może rozważyć włączenie suplementu diety w proces leczenia dietetycznego, bazując na wynikach badań naukowych potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność jego działania.
S. 17. Zalecanie obniżenia kaloryczności racji pokarmowej poprzez wprowadzenie do diety substancji intensywnie słodzących i produktów z ich dodatkiem, nie może być jedynym elementem leczenia dietetycznego osób z nadmierną masą ciała, a jedynie elementem behawioralnego programu odchudzania.
S. 18. Wszystkie osoby z nadmierną masą ciała należy zachęcać do regularnych ćwiczeń fizycznych.
S. 19. Wiek podeszły pacjenta nie stanowi przeszkody do prowadzenia dietoterapii otyłości.
S. 20. Strategia leczenia dietetycznego pacjentów z otyłością powinna obejmować przynajmniej 12 wizyt (indywidualnych lub grupowych) w ciągu pierwszych 6 miesięcy terapii.
S. 21. Monitorowanie przebiegu leczenia osób dorosłych z nadmierną masą ciała powinno obejmować ocenę wartości odżywczej diety.
S. 22. Osoby dorosłe z nadmierną masą ciała powinny otrzymać materiały edukacyjne dotyczące wdrożonej dietoterapii. Forma materiałów powinna być dostosowana do oczekiwań pacjenta.
S. 23. U osób, u których nie udaje się uzyskać redukcji masy ciała za pomocą diety i aktywności fizycznej, należy rozważyć zastosowanie leczenia farmakologicznego, a w szczególnych przypadkach leczenia chirurgicznego. Jednak nawet wtedy niezbędne jest odpowiednie postępowanie dietetyczne i zwiększona aktywność fizyczna.
S. 24. Redukcja masy ciała przynosi otyłym pacjentom liczne udokumentowane korzyści zarówno fizyczne, metaboliczne, endokrynologiczne, jak i psychologiczne.
S. 25. Profilaktyka i skuteczne leczenie nadmiernej masy ciała u osób dorosłych wymaga współpracy specjalistów z różnych dziedzin w ramach interdyscyplinarnego zespołu terapeutycznego.
Pełną wersję Standardów pobierz tutaj: POBIERZ
Źródło:
Zespół ds. leczenia otyłości u osób dorosłych Polskiego Towarzystwa Dietetyki: Gajewska D, Myszkowska-Ryciak J, Lange E, Gudej S, Pałkowska-Goździk E, Bronkowska M, Piekło B, Łuszczki E, Kret M, Białek-Dratwa A, Pachocka L, Sobczak-Czynsz A. Standardy leczenia dietetycznego otyłości prostej u osób dorosłych. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki 2015. Dietetyka 2015 vol.8, Wyd. Spec.